W przygotowaniu

nr 5-6(25-26) 2017
dostępny
po 29.12.2017

Wydanie aktualne

nr 3-4(23-24) 2017
dostępny w pdf, wydanie flash tutaj

Wydania archiwalne

nr 1-2(21-22) 2017
dostępny w pdf, wydanie flash tutaj

nr 1-2(19-20) 2015
dostępny w pdf, wydanie flash tutaj

numer 1(18) 2014
dostępny w pdf, wydanie flash tutaj

numer 1(17) 2013
dostępny w pdf, wydanie flash tutaj

numer 1(16) 2012
dostępny
w archiwum

numer 1(15) 2011
dostępny
w archiwum

(...)

Obserwuj @CADblog_pl

Poniedziałek, 27.10.2014 r.

Koński zad, a rozwój techniki (i cywilizacji)

Przeglądałem niedawno archiwum publikacji – przy okazji przygotowywania komentarza do Raportu o CAx dla dwumiesięcznika „Stal. Metale & Nowe technologie” – i natrafiłem na znakomity tekst prof. Mirosława Dakowskiego, który zamieściłem w jednym z wydań „Projektowania i Konstrukcji...”. Pomyślałem, że warto zdmuchnąć z niego nieco kurzu i przedstawić go Państwu na łamach bloga. Dla moich potrzeb trochę go przeredagowałem...

Zanim zaczniemy lekturę, zastanówmy się, czy stwierdzenie: „Zawsze tak to robimy” nie budzi w nas jakichś wątpliwości? Cóż, posłuchajmy opowieści.
Amerykański standard szerokości torów kolejowych (rozstawu szyn) wynosi 4 stopy, 8.5 cala*. Prawda, że to dziwaczna liczba? A czy wiedzą Państwo, dlaczego taki właśnie standard się stosuje?
Ponieważ w ten sposób buduje się linie kolejowe w Anglii, a właśnie angielscy przybysze budowali amerykańskie linie kolejowe. Dlaczego jednak Anglicy budowali je właśnie tak?
Ponieważ pierwsze linie kolejowe budowali ci sami ludzie, którzy budowali wcześniej... linie tramwajowe, a tam właśnie stosowano ten standard. Dlaczego jednak stosowano tam ten standard?
Ponieważ ludzie, którzy budowali linie tramwajowe, używali tych samych szablonów i narzędzi, jakich używali przy budowie wagonów tramwajowych, które miały taki rozstaw kół. W porządku! Ale dlaczego wagony miały taki właśnie dziwaczny rozstaw kół?

Tutaj pierwszy raz powinno zapalić się nam światełko: jakie były pierwsze tramwaje?

Ale idźmy dalej...

Gdyby budowniczowie próbowali zastosować jakiś inny rozstaw, łamali by pewną starą zasadę budowy dalekobieżnych dróg angielskich, ponieważ mają one taki właśnie odstęp kolein na koła. Któż to budował te starodawne drogi z koleinami?
Pierwsze dalekobieżne drogi w Europie (i Anglii) zbudowało Imperium Rzymskie dla swoich legionów. Drogi te (a w zasadzie ich szlaki) są w użyciu dotychczas. Ale skąd te koleiny?
Pierwotne koleiny uformowały rzymskie rydwany wojenne; każdy inny użytkownik tych dróg musiał się dostosować do nich, gdyż inaczej uszkodziłby koła swoich pojazdów. Ponieważ rydwany były wykonywane dla Imperium Rzymskiego, były one wszystkie do siebie podobne, jeśli idzie o rozstaw kół. Jak widać amerykański standard odstępu szyn kolejowych: 4 stopy i 8.5 cala, pochodzi od parametrów technicznych rzymskich rydwanów bojowych.

A ponieważ biurokracja jest wieczna... kiedy dostaniecie Państwo do ręki jakąś dokumentację techniczną i zaczniecie podejrzewać, że może ona mieć coś wspólnego z końskim zadem (albo, kolokwialnie rzecz ujmując, jest do d...), będziecie mieli całkowitą rację, ponieważ rzymskie rydwany wojenne były konstruowane tak, aby ich szerokość była dostosowana do sumarycznej szerokości dwóch zadów koni bojowych :D.

A jak to się przekłada np. na... technologie kosmiczne?
Kiedy spoglądamy na prom kosmiczny na stanowisku startowym, widzimy dwie duże rakiety startowe przymocowane po bokach głównego zbiornika paliwa. Są to rakiety na paliwo stałe, w skrócie: SRB, produkowane w firmie Thiokol, (w Utah, USA).

Odrobina próżności :). Na zdjęciu powyżej próżno szukać rakiet startowych. W tle natomiast widoczna jest
platforma startowa promu kosmicznego...

Z tej perspektywy trudno bowiem wypatrzeć wspomniane w tekście rakiety. Gdy prom znajduje się na platformie,
można dostrzec jedynie zewnętrzny zbiornik paliwa, ale na modelu (na zdjęciu poniżej)...

...są one doskonale widoczne. I kto by pomyślał, że na ich konstrukcję wpływ miały rzymskie rydwany i końskie... ;)

Inżynierowie, którzy projektowali SRB woleliby, aby były one nieco grubsze, ale... SRB transportuje się z wytwórni na stanowisko startowe koleją. Tak się złożyło, że linia kolejowa biegnie na pewnym odcinku przez tunel wydrążony w górze. Rakiety muszą się zmieścić w tym tunelu. Tunel jest tylko odrobinę szerszy niż linia kolejowa, a linia ta, jak już Państwo wiedzą, ma... szerokość dwu końskich zadów.

Tak więc jeden z głównych szczegółów konstrukcyjnych kosmicznego wahadłowca, być może nadal najbardziej nowoczesnego systemu transportowego na świecie, został zdeterminowany ponad dwa tysiące lat temu przez... szerokość końskiego tyłka.

Kto wie, jak potoczyłyby się losy świata, gdyby to słoń był najpopularniejszym zwierzęciem pociągowym?

(ms)

Na podstawie:
http://www.dakowski.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=172&Itemid=59

A jeśli ktoś chce przyjrzeć się temu zagadnieniu całkiem serio, zachęcam do lektury:
http://www.snopes.com/history/american/gauge.asp

*1435 mm (4 stopy bryt. 8½ cala) – tzw. rozstaw „stephensonowski” albo „normalny”: Anglia, kolej Stockton & Darlington Rly. w 1825 roku; potem wiele kolei i tramwajów na całym świecie; o przyjęciu tego rozstawu jako standardowego zadecydowała zapewne jego popularność w krajach, gdzie kolej rozwinęła się najwcześniej: Wlk. Brytanii, Niemczech, Francji, północno-wschodnich Stanach Zjednoczonych. Rozstaw normalny jest również zastosowany na większości polskiej sieci kolejowej (z wyłączeniem kolei wąskotorowych)...

 [ powrót na stronę główną ]

Blog monitorowany przez: